Stichting Huis Bergh

Kasteel Huis Bergh is eigenaar van een deel van het Bergherbos. Jan van Heek, textielfabrikant uit Enschede, kocht in 1912 het middeleeuwse kasteel Huis Bergh met een grondbezit van ca. 1150 hectare. Voor Jan van Heek ging het bij grondbezit om meer dan opbrengst alleen: hij zag ook de schoonheid van de natuur, hij wandelde graag, tekende onderweg en hield van de jacht. Onder zijn handen veranderde het bos: het werd een gemengd bos met veel meer afwisseling van loof- en naaldbomen met een grote variatie in ondergroei en dierenpopulatie. In 1946 bracht hij zijn gehele bezit in en rond ‘s-Heerenberg onder in de stichting Huis Bergh: tientallen gebouwen, een uitgebreide middeleeuwse kunstverzameling, het familiearchief (vanaf 1227) en circa 1400 ha gronden, vooral bossen en natuurgebieden. Op deze manier verzekerde Van Heek zich ervan ‘Huis Bergh en haar toebehoren in haar geheel voor Nederland te behouden’. Toch bleef de opbrengst van het grondbezit belangrijk: die maakte het mogelijk het kasteel te restaureren en te onderhouden en in te richten met een kunstcollectie. In 1984 besloot de Stichting Huis Bergh om alle beschikbare middelen te concentreren op de restauratie en instandhouding van het Kasteel en de daarin aanwezige kunstcollectie. Daarom verkocht de stichting driekwart van haar bos- en landbouwgronden aan Natuurmonumenten. Natuurmonumenten stond immers bekend om het goed beheer en instandhouding van kostbare natuurgebieden. Destijds is er gekozen het volledige gebied in gezamenlijk bezit te houden en het beheer ervan door Natuurmonumenten te laten uitvoeren. Na vele jaren van partnerschap is op 15 december 2008 een einde gekomen aan het partnerschap van Stichting Huis Bergh met Vereniging Natuurmonumenten voor wat betreft het bezit van bos- en landbouwgronden. De Stichting Huis Bergh kreeg onder meer aanmerkelijke gebieden toebedeeld bij het kasteel en bij de landgoederen van de Byvanck en De Sprengenberg. Het inmiddels gerestaureerde kasteel omvat nu een omliggend gebied van ruim vijfhonderd hectare bossen landbouwgronden. In de directe omgeving van het kasteel bevindt zich De Plantage (een 18e eeuws parkbos). Wat verderop strekt het Bergherbos zich uit over het landschap. Het grootste gedeelte van het bos dat tussen ’s-Heerenberg, Zeddam en Beek ligt behoort ook tot de bezittingen van Kasteel Huis Bergh. Dit bos wordt vooral voor recreatieve doeleinden gebruikt. Enkele bezienswaardigheden in dit gebied zijn de Torenmolen van Zeddam, en de Motte Montferland. Een motte is een door mensenhanden opgehoogde natuurlijke heuvel. Op het plateau zijn resten gevonden van 5,5 meter dikke muren van een mogelijk nooit voltooide tufstenen toren. Mogelijk was dit de motte van het voormalige Kasteel Upladen. Heden ten dage is hier het Hotel Restaurant Landgoed Montferland gevestigd.